robizon xurcilava
samarTlis doqtori
ramdenime mosazreba saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis srulyofasTan dakavSirebiT
me-20 saukunis 90-ian wlebSi sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg damoukidebelma saqarTvelom daiwyo demokratiul, samarTlebriv sawyisebze agebuli kanonmdeblobis Seqmna. 1995 wlis 24 agvistos miRebuli iqna saqarTvelos konstitucia, romlis preambulaSive aRniSnulia saxelmwifos uryevi neba daamkvidros demokratiuli sazogadoebrivi weswyobleba, ekonomikuri Tavisufleba, socialuri da samarTlebrivi saxelmwifo [1].
sasamarTlo wesiT adamianis ZiriTadi uflebebis dacva garantirebulia saerTaSoriso samarTlis sayovelTaod aRiarebuli principebiT da normebiT. sasamarTlo dacvis ufleba aris yvela danarCeni ufleba-Tavisuflebebis ganxorcielebis aucilebeli garantia, romelTa dacva saxelmwifos valdebulebaa. saqarTvelos konstituciis 42-e muxlis, agreTve adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis konvenciis me-6 muxlis, samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqtis me-14 muxlis mixedviT, marTlmsajuleba unda pasuxobdes samarTlianobis moTxovnebs da uzrunvelyofdes uflebebis efeqtur aRdgenas, sasamarTlos dacva unda iyos sruli, rac gulisxmobs nebismieri piris ara mxolod SesaZleblobas mimarTos sasamarTlos, aramed, agreTve, sasamarTlos valdebulebas, miiRos samarTliani da dasabuTebuli gadawyvetileba [7. gv. 36-37]. uflebis sasamarTlo wesiT dacva uzrunvelyofilia aseve saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis me-2 muxlis pirveli nawiliT, romlis Tanaxmadac saqmis ganxilvas sasamarTlo Seudgeba im piris gancxadebiT, romelic mimarTavs mas Tavisi uflebis an kanoniT gaTvaliswinebuli interesebis dasacavad.
axali samoqalaqo saproceso kodeqsis miRebamde, saqmeTa ganxilva dakavSirebuli iyo rTul procedurebTan, rac saboloo jamSi aWianurebda saqmeze gadawyvetilebis miRebas da Sesabamisad mis aRsrulebas. moqmedi samoqalaqo saproceso kodeqsi, romelic 1997 wlis 14 noembers iqna miRebuli [2], ufro moyvanili aris TanafardobaSi arsebul samarTlis realiebTan, rac imas gulisxmobs, rom efeqturad uzrunvelyofs saqmeTa droulad ganxilvas, saboloo jamSi ki ekonomiis principisa da mxareTa uflebebis dacvas emsaxureba.
nebismier SemTxvevaSi axali saproceso kanonmdeblobis Seqmna or miznamde, or momentamde unda daiyvanebodes, pirveli is, Tu rogor unda gavxadoT sasamarTlo damoukidebeli samoqalaqo procesis farglebSi, raTa samarTalwarmoeba xorcieldebodes SejibrebiTobisa da dispoziciurobis sawyisebze da meore, rogor gavamartivoT samoqalaqo samarTlebrivi davebis ganxilvis procedura samarTlis subieqtebis uflebebis efeqtianad dacvis mizniT [13. winaTqma].
miuxedavad imisa, rom didi muSaoba iqna gaweuli samoqalaqo saproceso kodeqsis srulyofilad SeqmnisaTvis, garkveuli normebi mainc winaaRmdegobrivi an/da bundovania.
1. aRsaniSnavia, rom saqmis sasamarTlos mTavar sxdomaze ganxilvamde da sasamarTlos gadawyvetilebis gamotanamde, aucilebelia rigi saproceso moqmedebebis ganxorcieleba, kerZod, saqmis momzadeba sasamarTlos mTavar sxdomaze gansaxilvelad da a. S. ra drosac mniSvnelovania saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 70-78-e muxlebis dacva. aRniSnuli muxlebis ugulebelyofa aferxebs sasamarTlos mier gadawyvetilebis miRebas. aRniSnuli muxlebidan mocemul SemTxvevaSi saWiroa yuradRebis gamaxvileba mxolod 72-e muxlis me-2 nawilze, romlis Tanaxmadac “sasamarTlo uwyebasTan erTad mosamarTle mopasuxes ugzavnis sarCels da TandarTuli dokumentebis aslebs. uwyebasTan erTad mosamarTle mosarCeles ugzavnis mopasuxis werilobiTi gancxadebis asls, Tu aseTi gancxadeba Semovida sasamarTloSi uwyebis gagzavnis droisaTvis. sasamarTloSi Semosuli yvela werilobiTi dokumentis asli SeiZleba gaegzavnos mxareebs uwyebis gagzavnamde, aseve mas Semdeg, rac uwyeba gagzavnilia”.
erTi SexedviT zemoaRniSnuli muxli SejibrebiTobis principidan gamomdinare icavs mxareTa interesebs, xels uwyobs werilobiTi mtkicebulebebis gacvlas da saqmis momzadebas mTavar sxdomaze gansaxilvelad, Tumca ewinaaRmdegeba samoqalaqo saproceso kodeqsis mTel rig moTxovnebs. kerZod, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 184-e muxlis Tanaxmad, sarCelis warmoebaSi miRebis Semdeg mosamarTle valdebulia gasces gankarguleba am sarCelisa da TandarTuli dokumentebis aslebis mopasuxisaTvis am kodeqsis 201-e muxliT dadgenili wesiT gadagzavnis Sesaxeb, amave kodeqsis 201-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, saqmis sasamarTlo ganxilvisaTvis momzadebis mizniT mosamarTle ugzavnis mopasuxes sarCelisa da am kodeqsiT gaTvaliswinebuli dokumentebis aslebs, dauniSnavs mas vadas warmoadginos Sesagebeli an Segebebuli sarCeli, amasTan ganumartavs Sesageblis Sinaarss da afrTxilebs Sesageblis warmoudgenlobis SemTxvevaSi mosalodneli Sedegebis Sesaxeb. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 201-e muxlSi cvlilebebis ganxorcielebamde saqmis momzadebis etapze Sesageblis warmodgena formalur xasiaTs atarebda da mxares SeeZlo Tavisi pozicia daefiqsirebina sasamarTlos mTavar sxdomazec, magram am SemTxvevaSi, mxareebi araTanabar mdgomareobaSi iyvnen, mopasuxem ukve icoda yvelaferi, kerZod ras moiTxovda misgan mosarCele, ra safuZvels emyareboda es moTxovna da romeli mtkicebulebiT apirebda sarCelis faqtobrivi safuZvlis damtkiceba dadasturebas. mosarCelem ki ar icoda araferi, kerZod, ra faqtobriv safuZvels emyareboda mopasuxis pozicia, ra saSualebiT apirebda igi Tavis dacvas da romeli mtkicebulebebiT [9. gv. 15-16]. aRniSnul muxlSi 2007 wlis 28 dekembris kanoniT ganxorcielebuli cvlilebis Tanaxmad savaldebulo gaxda saqmis momzadebis etapze mopasuxis mier Sesageblis warmodgena, winaaRmdeg SemTxvevaSi saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 201-e da 2321 –e muxlebis Tanaxmad sasamarTlos daekisra valdebuleba gamoitanos dauswrebel gadawyvetileba. rogorc aRniSnuli muxlebis analizidan irkveva, sasamarTlos mTavari sxdoma iniSneba mxareebis mier warmodgenili mtkicebulebebis gacvlis da saqmis mosamzadebeli etapis damTavrebis Semdeg, cxadia, mtkicebulebebis gacvlamde ar xdeba arc mosamzadebeli sxdomis da arc sasamarTlos mTavari sxdomis daniSvna da uwyebis meSveobiT mxareTa dabareba.
zemoaRniSnulidan gamomdinare SeiZleba davaskvnaT, rom saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 72-e muxlis me-2 nawiliT SemoTavazebuli winadadeba, mxares uwyebasTan erTad gadaegzavnos sarCelisa da TandarTuli dokumentebis aslebi, arasworia.
2. gamartivebul warmoebaSi mopasuxe mxare ar aris SezRuduli, ar ilaxeba misi uflebebi da SesaZlebloba aqvs daicvas sakuTari interesebi Sesageblis (saCivris) wardgeniT. dispoziciurobis da SejibrebiTobis principi mTlianad moqmedebs gamartivebuli warmoebis dros da icavs orive mxaris interesebs. samoqalaqo ufleba-movaleobebi realizdeba procesualuri moqmedebaTa gziT, amitom ganuyofel kavSirSi arian subieqtebis moqmedebasTan [28. gv. 99], romlebsac procesuluri normebis gamoyenebiT SeuZliaT moaxdinon TavianTi uflebebis realizacia.
gamartivebul warmoebasTan dakavSirebiT dispoziciurobis principis Sesaxeb unda visaubroT orgvarad [27. gv. 76]:
pirveli, sasamarTlosadmi saqmis gamartivebulad ganxilvis moTxovniT mimarTva dispoziciurobis gamovlenaa materialuri gagebiT. es gamoixateba dainteresebuli piris mier Tavisi uflebis sasamarTlo wesiT dacvis formis arCevaSi, misTvis upiratesobis miniWebaSi sxva formebTan SedarebiT.
meore, sarCeliT /gancxadebiT/ mimarTva saqmis gamartivebulad ganxilvis Sesaxeb, dispoziciurobis gamovlenaa formalur-procesualuri gagebiT /uflebis dacvis saproceso saSualebis gankargva, uflebis dacvis saSualebebis arCeva/. es gamoixateba sasarCelo an gamartivebuli warmoebis, rogorc saerTo iurisdiqciis sasamarTloSi davis gadawyvetis gzebis arCevaSi. warmoebis arCevas SeiZleba vuwodoT dispoziciurobis gamovlena formalur-procesualuri gagebiT imitom, rom aseTi arCeva gansazRvravs procesualuri dacvis ama Tu im saSualebebiT Semdgom sargeblobas, rac gansxvavdebian sasarCelo da gamartivebul warmoebaSi [11. Ggv. 113].
rac Seexeba SejibrebiTobis principis arsebobas gamartivebul warmoebaSi, zepiri mosmenis dros vlindeba mtkicebulebaTa wardgenasa da axsna-ganmartebebis CamorTmevis, xolo zepiri mosmenis gareSe moTxovnis ganxilvisas Sesageblis an saCivris wardgenis dros.
gamartivebuli warmoebis dros aSkara aris materialur-samarTlebrivi moTxovnebis udavoba, rac imas niSnavs, rom mosarCelis /ganmcxadeblis/ moTxovnebi dasabuTebulia saTanado mtkicebulebebiT, dokumentebiT, kerZod, Tamasuqisa da Cekis Taobaze aRZrul sarCelebze saTanado mtkicebulebas warmoadgens mxolod dokumentebi (werilobiTi mtkicebulebebi) da mxareTa axsna-ganmartebebi, mxolod mxareTa axsna-ganmartebebi dokumentebis (werilobiTi mtkicebulebebis) gareSe ar aris sakmarisi Tamasuqisa da Cekis Taobaze aRZruli sarCelebis gamartivebuli warmoebiT ganxilvisaTvis. davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb saqmis ganxilvis gamartivebuli wesis dros mtkicebulebas warmoadgens damowmebuli saxiT arsebuli dokumentebi, saidanac utyuarad dasturdeba moTxovnis safuZvlianoba. saTanado wesiT damowmebis gareSe warmodgenili dokumenti fuladi davalianebis gadaxdevinebis dros mtkicebulebas ar warmoadgens. lizingis sagnis gamcemis mflobelobaSi lizingis sagnis dabrunebis Taobaze saqmis ganxilvis gamartivebuli wesis dros mtkicebulebas warmoadgens lizingis xelSekruleba, xolo aqciaTa savaldebulo miyidvis Sesaxeb saqmis gamartivebuli wesiT ganxilvis dros mtkicebulebas warmoadgens dokumentebi, romlebiTac dasturdeba saaqcio sazogadoebis xmis uflebis mqone aqciaTa aranakleb 95%-is sakuTreba.
inglisisa [20. gv. 407] da germaniis saproceso samarTlis msgavsad [31], saqarTvelos moqmedi samoqalaqo saproceso kodeqsiT gamartivebuli warmoeba sasarCelo da udavo warmoebisagan gansxvavebiT ZiriTadad dokumentaluri warmoebaa [15. gv. 31] swored dokumentebiT SeuZlia daamtkicos pirma sarCelis /gancxadebis/ safuZvlianoba da aradokumentaluri mtkicebulebis gamoyeneba gamartivebul warmoebaSi SeuZlebelia. swored amitom uwodeben iuridiul literaturaSi gamartivebul warmoebas “dokumentalur warmoebas” [21. gv. 334], rac gamartivebuli warmoebis arsidan gamomdinare savsebiT samarTliania.
fuladi davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb saqmeebi SesaZlebelia ganxiluli iqnes rogorc sasarCelo, ise gamartivebuli warmoebiT. sasarCelo warmoebisagan gansxvavebiT, gamartivebuli warmoebisas fuladi davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb gancxadebis ganxilva mimdinareobs mopasuxis gareSe, Tumca saproceso kodeqsi iTvaliswinebs mopasuxis interesebis dacvis srul SesaZleblobas. kerZod, sasamarTlo valdebulia Tavisi iniciativiT Caabaros movales (mopasuxes) gadaxdis brZaneba (ssk-is 306 muxlis me-2 nawili). Cabarebis gareSe gadaxdis brZanebas iuridiuli Zala ara aqvs da aseT SemTxvevaSi ar SeiZleba misi aRsasruleblad miqceva.
saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 307-e muxlis pirveli winadadebis Tanaxmad, mopasuxes SeuZlia ar cnos gadaxdis Sesaxeb brZaneba mTlianad an nawilobriv da Seitanos mis winaaRmdeg motivirebuli Sesagebeli (protesti) sasamarTloSi, romelmac miiRo es brZaneba gadaxdis brZanebis miRebidan 10 dRis vadaSi.
Sesagebeli Tavisi iuridiuli bunebidan gamomdinare mowinaaRmdege mxarisagan Tavdacvis saSualebis saxes warmoadgens [10. gv. 306]. mopasuxes, romlis mimarTac iqna gamotanili gadaxdis brZaneba, Tavad aqvs ufleba airCios Tavdacvis saSualebis saxe da waradginos procesualuri an materialur-samarTlebrivi Sesagebeli an orive erTad [12. gv. 491].
gamovTqvamT mosazrebas, rom gadaxdis brZanebaze mopasuxis mier wardgenil pretenzias unda ewodos ara Sesagebeli, rogorc es moqmedi saproceso kodeqsiT aris gaTvaliswinebuli, aramed saCivari, romlis mizani swored gadaxdis brZanebis gauqmebaa. Sesagebeli zogadad aRebuli warmoadgens mopasuxis uflebebis Serbilebul dacvas, ra drosac mopasuxe ar eTanxmeba mowinaaRmdege mxaris moTxovnebs [10. gv. 37], an piriqiT, cnobs sarCels. gadaxdis brZanebis dros Sesageblis wardgeniT mopasuxe ara marto ar eTanxmeba mosarCele mxaris mosazrebas, aramed imavdroulad asaCivrebs kidec mis winaaRmdeg gamotanil gadaxdis brZanebas, iTxovs mis gauqmebas da saqmis saerTo sasarCelo wesebis dacviT ganxilvas, amdenad dauswrebeli gadawyvetilebis msgavsad gadaxdis brZanebaze wardgenil Sesagebels unda ewodos saCivari.
3. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 307-e muxlis pirveli winadadebis Tanaxmad, mopasuxes SeuZlia ar cnos gadaxdis Sesaxeb brZaneba mTlianad an nawilobriv da Seitanos mis winaaRmdeg motivirebuli Sesagebeli (protesti) sasamarTloSi, romelmac miiRo es brZaneba gadaxdis brZanebis miRebidan 10 dRis vadaSi. amave muxlis meore winadadebis Tanaxmad mopasuxes SeuZlia gaaprotestos gadaxdis Sesaxeb brZaneba im SemTxvevaSic, rodesac gaprotestebis vadis gaSveba sapatio mizeziT moxda. mtkicebis tvirTi, Tu ramdenad arsebobs sapatio mizezi, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 102-e muxlis Tanaxmad ekisreba mopasuxes. vadis gaSveba sapatiod miiCneva saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 215-e muxlis me-3 nawiliT gaTvaliswinebuli pirobebis arsebobisas.
sapatio mizezad saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 215-e muxlis me-3 nawilis Tanaxmad miiCneva mxaris mier Suamdgomlobisa da gancxadebis wardgenis SeuZlebloba, rac gamowveulia avadmyofobiT, axlo naTesavis gardacvalebiT an sxva gansakuTrebuli obieqturi garemoebebiT, romelic misgan damoukidebeli mizezebiT SeuZlebels xdis Suamdgomlobis an gancxadebis wardgenas. avadmyofoba dadasturebuli unda iqnes samedicino dawesebulebis xelmZRvanelis mier xelmowerili dokumentiT, romelic pirdapir miuTiTebs Suamdgomlobis an gancxadebis warudgenlobaze.
sapatio safuZvlis arsebobis ganxilvisas mizanSewonilia yuradReba gamaxvildes saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 59-e muxlis meoTxe nawilSi 2007 wlis 18 dekembris kanoniT ganxorcielebul cvlilebaze, romlis Tanaxmadac, sasamarTlo gadawyvetilebebisa da ganCinebebis gasaCivrebis kanoniT gansazRvruli vadebis gagrZeleba an aRdgena dauSvebelia.
gadaxdis brZaneba, rogorc sasamarTlos mier savaldebulo Sesasruleblad miRebuli aqti, miekuTvneba sasamarTlos gadawyvetilebaTa kategorias da Sesabamisad saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 59-e muxlis meoTxe nawilis moqmedeba vrceldeba gadaxdis brZanebazec. praqtikulad samoqalaqo saproceso kodeqsi vadis darRveviT wardgenili Sesageblis SemTxvevaSi iTvaliswinebs or normas, pirveli, esaa saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 59-e muxlis mesame nawili, romlis Tanaxmad sasamarTlos gadawyvetilebebisa da ganCinebebis gasaCivrebis kanoniT gansazRvruli vadebis gagrZeleba an aRdgena dauSvebelia da meore, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 307-e muxli, romelic gadaxdis brZanebis gasaCivrebis SesaZleblobas iTvaliswinebs im SemTxvevaSic, rodesac gaprotestebis vadis gaSveba sapatio mizeziT moxda. rogor unda moiqces sasamarTlo aseT dros, romeli norma unda iqnes gamoyenebuli, saqarTvelos samoqalaqo kodesis 59-e muxlis mesame nawili Tu 307-e muxli? am kiTxvaze pasuxis gasacemad unda movixmoT 2009 wlis 22 oqtombris saqarTvelos kanoni “normatiuli aqtebis Sesaxeb”. aRniSnuli kanonis me-7 muxlis me-8 nawilis Tanaxmad, თანაბარი იურიდიული ძალის მქონე ნორმატიულ აქტებს შორის წინააღმდეგობის შემთხვევაში უპირატესობა ენიჭება უფრო გვიან მიღებულ (გამოცემულ) ნორმატიულ აქტს.
konkretul SemTxvevaSi, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 59-e muxlis mesame nawili, 307-e muxlTan SedarebiT ufro gvian aris miRebuli da praqtikulad vadis aRdgenasTan dakavSirebiT aRniSnuli muxliT gauqmebulia 307-e muxlis moqmedeba, rac arasworia, vinaidan gadaxdis brZaneba miiReba mopasuxisaTvis Seutyobineblad da misi gasaCivrebisaTvis kanonmdeblis mier dadgenilia mWidro vadebi, amdenad mopasuxes unda mieces SesaZlebloba gaasaCivros gadaxdis brZaneba sapatio mizeziT vadis darRvevis SemTxvevaSic, ra drosac sasamarTlom pirvel rigSi unda ganixilos sakiTxi, ramdenad sapatio mizeziT ver moxda mopasuxis mier protestis Setana. sasurvelia 59-e muxlis me-4 nawilSi ganxorcieldes cvlileba da aRiniSnos, “sasamarTlo gadawyvetilebebisa da ganCinebebis gasaCivrebis kanoniT gansazRvruli vadebis gagrZeleba an aRdgena dauSvebelia, garda am kanoniT gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa”. aRniSnuli cvlilebiT, gasaCivrebis vadis gasvlis Semdeg pirs im SemTxvevaSic SeeZleba gadawyvetilebis gasaCivreba sapatio mizezis arsebobisas, Tu amis Sesaxeb pirdapir miTiTebuli iqneba kanonSi, rogorc es gadaxdis brZanebaze Sesageblis wardgenis dros aris gaTvaliswinebuli. Tu sasamarTlo gaSvebul vadas, romlis aRdgenis SesaZlebloba saproceso kodeqsiT iqneba SesaZlebeli, sapatiod miiCnevs, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 65-e muxlis safuZvliT aRadgens gaSvebuli vadas, winaaRmdeg SemTxvevaSi mopasuxes uari unda eTqvas dasabuTebuli ganCinebiT gaSvebuli vadis aRdgenaze, rac SeiZleba gasaCivrdes kerZo saCivriT.
4. gamartivebul warmoebaSi mxareebs warmoadgenen is pirebi (subieqti), romelTa Soris samarTalurTierTobisas warmoSobil davas uflebis Sesaxeb gadawyvitavs sasamarTlo. e.i. gamartivebul warmoebaSi gvaqvs dava uflebis Sesaxeb. Uuflebis Sesaxeb dava es aris uTanxmoeba mxareebs Soris da urTierTsawinaaRmdego moqmedeba. analogiuri mosazreba gaaCnia aRniSnulTan dakavSirebiT g.a. Ceremins, romelic ganmartavs, rom uflebis Sesaxeb dava sxva araferia, Tu ara uTanxmoeba, uflebebisa da movaleobebis arsebobasTan dakavSirebiT an samarTalurTierTobis an misi Sinaarsis arsebobis /ararsebobis/ gamo mxareTa Soris SexedulebaTa araTanxvedris garegnuli gamovlineba da am araTanxvedriT gamowveuli maTi urTierTsawinaaRmdego moqmedeba [27. gv. 65].
gurviCis azriT, uflebis Sesaxeb dava ganekuTvneba mxolod samoqalaqo saproceso samarTlis instituts. misi ganmartebiT, davis arseboba, kerZod gadawyvitos idaos an ar idaos, mxolod saproceso samarTlis sferos warmoadgens [22. gv. 51-52].
uflebis Sesaxeb davas a. koJuxari ganmartavs, rogorc uflebebTan da valdebulebebis SesrulebasTan dakavSirebiT warmoSobil mxareTa gansxvavebul, urTierTsawinaaRmdego Sexedulebebsa da moqmedebebs [25. gv. 19].
iarkovis redaqciiT gamocemul ruseTis federaciis samoqalaqo procesis saxelmZRvaneloSi xazgasmulia, rom brZanebiT warmoebaSi ar aris dava uflebis Sesaxeb da modave mxareebi. aq SenarCunebulia materialur samarTlebrivi urTierTobis struqtura da misi monawileebic iwodebian kreditorad da movaled [6. gv. 23]. materialur samarTlebriv instituts miakuTvnebs uflebis Sesaxeb davas zaicevic [24. gv. 44-45].
rogorc aRniSnulidan Cans, iuristTa nawili uflebis Sesaxeb davas miakuTvnebs materialur samarTlebriv, xolo nawilis procesualur samarTlebriv instituts.
unda aRiniSnos, marTalia davis gadawyveta xdeba materialur samarTlebrivi normis meSveobiT, magram mxarem, romlis uflebac iqna darRveuli, SesaZlebelia, saerTod ar moiTxovos darRveuli uflebis aRdgena. uflebis aRdgenis moTxovnis SemTxvevaSi warmoiSveba dava mxareebs Soris, romelic procesualuri normebiT regulirdeba, amdenad, Cveni azriT, dava uflebis Sesaxeb ganekuTvneba mxolod procesualur samarTlebriv instituts.
lizingis sagnis gamcemis mflobelobaSi lizingis sagnis dabrunebis Sesaxeb mosamarTle gamoscems brZanebas, romelzec SesaZlebelia kerZo saCivris Setana. gamartivebul warmoebaSi, maT Soris lizingis sagnis gamcemis mflobelobaSi lizingis sagnis dabrunebis Sesaxeb saqmeebSi, arsebobs uflebrivi dava (dava uflebis Sesaxeb). gamartivebuli warmoeba sasarCelo warmoebis alternatiuli proceduraa, ra drosac arsebiTad wydeba mxareTa ufleba movaleobebis Sesaxeb sakiTxi. rac Seexeba kerZo saCivars, misi Setana mxolod ganCinebebzea SesaZlebeli, ganCinebebiT ki, saqme ar wydeba arsebiTad, aramed isini miiReba calkeul saproceso sakiTxebze. amdenad, migvaCnia, rom uflebriv davaSi yovelTvis unda mieces mxares SesaZlebloba gasaCivrebis uzenaesi sasamarTlos CaTvliT da ar unda iyos mxare Semofargluli mxolod kerZo saCivris uflebiT, romelzec zemdgomi sasamarTlos mier miRebuli aqti aRar saCivrdeba, rac faqtobrivad niSnavs imas, rom pirs, vis winaaRmdegac aris mimarTuli brZaneba, aRar eZleva SesaZlebloba uflebriv davaSi Tavi daicvas gasaCivrebiT TviT uzenaesi sasamarTlos CaTvliT, rac Cvenis azriT dauSvebelia.
5. saqarTvelos moqmedi samoqalaqo saproceso kodeqsis 305-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, sasamarTlo Tavisi ganCinebiT uars etyvis ganmcxadebels davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb gancxadebis miRebaze, Tu:
a) igi ar upasuxebs 34-e Tavis 302-303-e muxlebiT gaTvaliswinebul moTxovnebs;
b) gancxadebaSi Camoyalibebuli moTxovnis safuZveli /303-e muxlis “d” qvepunqti/ ver asabuTebs am moTxovnas.
amave muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, sasamarTlo uflebamosilia am muxlis pirveli nawilis “a” qvepunqtiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi ganmcxadebels dauniSnos vada gancxadebaSi an TandarTul masalebSi arsebuli xarvezebis Sesavsebad [saqarTvelos 2005 wlis 20 dekembris kanoni – ssm1, 2005 w, #55, mux. 376]. cvlilebis ganxorcielebamde, Tu gancxadeba ar akmayofilebda 305-e muxlis pirveli nawilis moTxovnebs, mosamarTle ar uniSnavda vadas ganmcxadebels xarvezis Sesavsebad da pirdapir eubneboda uars gancxadebis warmoebaSi miRebaze. Tumca, gancxadebis miRebaze uaris Sesaxeb ganCinebis gamotanamde valdebuli iyo moesmina ganmcxadeblisaTvis.
rogorc Teoriuli, ise praqtikuli TvalsazrisiT metad mniSvnelovania saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 303-e muxlis me-2 nawilis “d” qvepunqtze miTiTeba, kerZod, roca gancxadebaSi miTiTebuli moTxovnis safuZveli ver asabuTebs moTxovnas. saubaria wamoyenebul pretenziaze, romlis dasasabuTeblad gancxadebaSi miTiTebuli mtkicebuleba /dokumenti/ damowmebuli saxiT unda iqnes warmodgenili.
fuladi davalianebis gadaxdevinebis saqmeebis gamartivebuli warmoebiT ganxilvis dros dokumentebi aucilebelia wardgenili iqnes damowmebuli saxiT, winaaRmdeg SemTxvevaSi sasamarTlom uari unda uTxras gamartivebuli warmoebiT saqmis aRZvraze ganmcxadebels. damowmebuli dokumentebis wardgenas gamartivebul warmoebaSi mniSvnelovani adgili uWiravs, vinaidan sasamarTlos mier ar xdeba mxareTa dabareba da maTgan axsna-ganmartebebis CamorTmeva, amdenad dokumentis utyuarobis garkveva damowmebis gareSe SeuZlebelia. mxolod ganmcxadeblis mier wardgenili dokumentebis kanonis moTxovnebTan Sesabamisobis SemTxvevaSi SeuZlia mosamarTles miiRos gadaxdis brZaneba, dokumentebis kanonis moTxovnebTan Sesabamisoba niSnavs damowmebuli da ara dadasturebuli dokumentebis wardgenas. Gansxvavebulad aris aRniSnuli sakiTxi mowesrigebuli sazRvargareTis qveynebis saproceso kanonmdeblobiT. kerZod, ruseTis federaciaSi gamartivebuli warmoebiT saqmis ganxilvisas, moTxovna SeiZleba efuZnebodes rogorc notariulad damowmebul [23. Gv. 259-265], ise werilobiT formaSi Sesrulebul garigebas [26. Gv. 299-305], ra drosac sasamarTlo gascems brZanebas [17]. analogiurad gamoiyeneba rogorc damowmebuli, ise daumowmebeli saxis mtkicebuleba gamartivebuli warmoebisas yazaxeTSi [18. Muxli 140] yirgizeTSi [19. muxli 247] . ruseTis federaciis, yazaxeTisa da yirgizeTisagan gansxvavebiT, germaniaSi daumowmebeli saxiT wardgenil mtkicebulebas, gamartivebuli warmoebis dros mxolod im SemTxvevaSi aqvs mtkicebulebis Zala, Tu wardgenilia dokumentis originali egzemplari [31. muxli 703a]
Tanamedrove qarTul samarTalSi erTmaneTisagan ganasxvaveben sanotaro damowmebasa da sanotaro dadasturebas. sanotaro damowmebis dros notariusis moqmedeba exeba mTel dokuments, mis mTel Sinaarss. am dros notariusi amowmebs teqstis Sesabamisobas moqmed samarTalTan da adasturebs mas. dokumentis teqsti notariusma garigebis mxareebs unda waukiTxos da gaacnos. amis Semdeg garigebis mxareebi aweren xels am dokuments, rasac notariusi adasturebs. sanotaro damowmebisagan gansxvavdeba sanotaro dadastureba. am dros notariusi pasuxs ar agebs dokumentis Sinaarsze da arc aris valdebuli, rom igi waukiTxos mxareebs. misi movaleobaa garigebis mxareTa xelmowerebis namdvilobis dadastureba [16. gv. 352-353].
roca dokumentze vsaubrobT, metad mniSvnelovania imis garkveva, Tu ra saxis mtkicebuleba unda CaiTvalos utyuar dokumentad, romelze dayrdnobiTac sasamarTlo miiRebs gadaxdis brZanebas. aseTi dokumenti saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsiT pirdapir ar aris gaTvaliswinebuli. migvaCnia, rom aseT dokumentad unda CaiTvalos is werilobiTi mtkicebuleba, romliTac utyuarad (udaod) dasturdeba movalis mier kreditoris mimarT fuladi davalianebis arseboba. mag. notariulad damowmebuli sesxis xelSekruleba, an/da sxva dokumenti, romelic adasturebs movalis mxridan fuladi valdebulebis Seusruleblobas an garigebis arsebobas, mxareTa mier Sedgenili da saTanado wesiT damowmebuli Sedarebis aqti da a.S. sadavo faqtebi, romlebic TavisTavad cxadia Sedian mtkicebis saganSi [32. gv. 209], gamartivebuli warmoebis dros ar gamoiyeneba.
werilobiT mtkicebulebas axasiaTebs ramdenime niSani, esenia: werilobiTi mtkicebuleba iqmneba adamianis mier, werilobiT dokumentSi (mtkicebulebaSi) asaxuli adamianis azri gadmocemulia raime niSnis gamoyenebiT, mtkicebulebaSi gadmocemuli niSnebi gamoxataven adamianis azrs [30. gv. 191-201].
mxareTa mier Sedgenili Sedarebis aqti, romelic dadasturebulia maTive xelmowerebiTa da beWdiT, Tu ar aris damowmebuli saTanado wesiT, gamartivebuli warmoebisas utyuar mtkicebulebad ver CaiTvleba, vinaidan, Sedarebis aqti [5] saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 341-e muxlis [3] analizis safuZvelze ar aris valis aRiarebis Sesaxeb utyuari dokumenti, ar miekuTvneba udavo faqtebs da Sedis mtkicebis saganSi [29. gv. 324]. marTalia, aRniSnuli mtkicebulebiT SesaZloa dasturdebodes valis arseboba da sasarCelo warmoebis dros sxva mtkicebulebebTan erTobliobaSi igi safuZvladac daedos sasamarTlos gadawyvetilebas, magram gamartivebuli warmoebis arsisa da iuridiuli bunebidan gamomdinare ar aris sakmarisi da damatebiT saWiroebs damowmebas saTanado wesiT. am nawilSi xSiria sasamarTlo Secdomebic, vinaidan mxareTa mier xelmoweril da maTive beWdiT dadasturebul Sedarebis aqts gadaxdis brZanebis miRebis dros utyuar mtkicebulebad miiCneven, riTac ignorirebas ukeTeben gamartivebuli warmoebis fundamenturi sakiTxis dasaSvebobis kanonierad ganxilvas.
saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 102-e muxlis Tanaxmad, TiToeulma mxarem unda daamtkicos garemoebani, romlebzedac igi amyarebs Tavis moTxovnebsa da Sesagebels. am garemoebaTa damtkiceba SeiZleba TviT mxareTa /mesame pirTa/ axsna-ganmartebiT, mowmeTa CvenebiT, werilobiTi Tu nivTieri mtkicebulebebiTa da eqspertTa daskvnebiT. saqmis garemoebebi, romlebic kanonis Tanaxmad unda dadasturdes garkveuli mtkicebulebebiT, ar SeiZleba dadasturdes sxva saxis mtkicebulebebiT.
zemoaRniSnul muxlSi CamoTvlil mtkicebulebebidan fuladi davalianebis Sesaxeb gancxadebis ganxilvisas, rodesac moTxovna gamartivebuli warmoebiT ixileba, mtkicebulebad gamoiyeneba mxolod damowmebuli saxiT warmodgenili werilobiTi mtkicebuleba, romelsac sasamarTlo Sefasebis safuZvelze utyuar dokumentad miiCnevs, sxva saxis mtkicebuleba, maT Soris mxareTa mier Sedgenili da beWdiT dadasturebuli Sedarebis aqti, Tu saTanado wesiT ar aris damowmebuli sasamarTlos mier ar unda iqnes gamoyenebuli mtkicebulebad.
anotacia
statiaSi ganxilulia ramdenime sakiTxi saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis srulyofasTan dakavSirebiT. aRniSnul sakiTxebze yuradRebis gamaxvileba mizanSewonilad mimaCnia, vinaidan sasamarTloebis mier am sakiTxebis sworad Sefasebas uaRresad didi praqtikuli mniSvneloba eniWeba erTiani midgomebis Camosayalibeblad. amasTan, masSi gamoTqmuli mosazrebebi xels Seuwyobs marTlmsajulebis swrafad da efeqturad ganxorcielebas.
gamoyenebuli literatura
1. saqarTvelos konstitucia. 1995 wlis 24 agvisto. Tbilisi 2009 weli.
2. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. 1997 wlis 14 noemberi. saqarTvelos parlamentis uwyebani. 1997 weli #47-48
3. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi. 1997 wlis 26 ivnisi. saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1997 weli #31
4. saqarTvelos kanoni “normatiuli aqtebis Sesaxeb”. 2009 wlis 22 oqtomberi.
5. saqarTvelos uzenaes sasamarTloSi 2008 wlis 25 ivliss mosamarTleTa Sexvedrebis Sedegad SemuSavebuli rekomendacia
6. Tabagari. a. gamartivebuli warmoeba saqarTvelos samoqalaqo procesSi. Tbilisi 2002 weli.
7. kopaleiSvili, m. sxirtlaZe, n. qardava, e. turava, p. Aadministraciuli saproceso samarTlis saxelmZRvanelo. Tbilisi 2008 weli.
8. liluaSvili. T. samoqalaqo saqmeTa warmoeba sasamarTloSi. Ppraqtikuli saxelmZRvanelo. Mmeore gamocema. Tbilisi 2001 weli.
9. liluaSvili. T. samoqalaqo procesis sakiTxebi saqarTvelos sasamarTloebis praqtikaSi. Nnawili pirveli. Tbilisi 2002 weli.
10. liluaSvili. T. samoqalaqo saproceso samarTali. Tbilisi 2005 weli.
11. qurdaZe S. “samoqalaqo saqmeTa gamartivebuli wesiT ganxilvis Taviseburebani” disertacia iuridiuli mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 2003 weli.
12. qurdaZe. S. samoqalaqo saqmeTa ganxilva pirveli instanciis sasamarTloSi. Tbilisi. 2006 weli.
13. qurdaZe. S. samoqalaqo saqmeTa ganxilva zemdgomi instanciis sasamarTloebSi. Tbilisi 2006 weli.
14. xurcilava. r. davalianebis gadaxdevinebis Sesaxeb saqmis ganxilvis gamartivebuli wesi samoqalaqo procesSi. Tbilisi 2008 weli.
15. xurcilava. r. gamartivebuli warmoeba saqarTvelos samoqalaqo procesSi. Tbilisi 2009 weli.
16. Wanturia. l. Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi. Tbilisi. 1997 weli.
17. Гражданский процессуалъный кодекс Россиской Федерации. М., 2009 г .
18. Гражданский процессуалъный кодекс Республики Казахстан , http://www.minjust.kz/ru/art/гражданский_процессуальный_кодекс_республики_казахстан_0
19. Гражданский процессуальный кодекс Кыргызской Республики. M. 2009. г .
20. Алехина. С. А. Давтян. А. Г. и др. Гражданский процесс зарубежных стран. М. 2008 г .
21. Аргунов В. Н. Судебный приказ .Приказное производство. Учебник гражданского процесса. под. ред. Треушникова М. К. М. 2001 г .
22. Гурвич М. А. Решение суда и ответственность обязанного лица калинин. 1977 г .
23. Жилин, . Г.А. Бриков, В.В. Ганичева Е. С. и другие. Комментарий к Гражданскому Процессуальному Кодексу Российской Федерации. М, 2008 г .
24. Заицев. И. М. Спор о праве как звено связи материального право с гражданским процессам. Калинин. 1977 г .
25. Кожухарь А. Н. Наличие спора – как предпосылка на предъявление иска. Кишинев. 1970 г .
26. Крашенинников П. В. Манылов И.Е. Решетникова И.В. Рузакова.О.А. Гражданский процессуалъный кодекс Россиской Федерации. Комментарий. Под. ред. Крашенинникова.М., 2006 г .
27. Черемин М.А. Приказное производство в российском гражданском процессе М.,2001 г.
28. Шакарян М.С и др. Гражданское процессуальное право России. Учебник. М. 2002 г.
29. Шак. Х. Международное гражданское процессуалъное право. Перевод с немецкого. М. 2001 г .
30. Югелъсон К. С. Судебные доказателъства в гражданском процессе, М., 1956 г .
32. Luke. W. Zivilprozeβrecht. Munchen. 1999.
SeniSvna:
gamoqveynebulia 2010 wels
No comments:
Post a Comment